Door William Cortvriendt
Iedereen is bekend met de vervelende effecten die stress op ons kan hebben, van een rusteloos gevoel, gejaagdheid, zweten, hartkloppingen en slapeloosheid tot een burn-out.
Als je het gevoel hebt dat je aan het einde van de winterperiode het niet meer aankan, wees dan niet verrast. Het kan heel goed zijn dat dit komt omdat dit de tijd van het jaar is waarin de vitamine D-bloedspiegel van je lichaam het laagst is. Een Amerikaans-Noors wetenschappelijk team heeft zelfs ontdekt dat vitamine D helpt bij stress. Volgens de door hen gepubliceerde studie helpt het verhogen van je vitamine D bloedspiegel met behulp van een supplement om beter met stress om te kunnen gaan, zowel bij het verbeteren van de zelfwaargenomen als objectief gemeten fysieke symptomen van stress.
Chronische stress is ongezond
In principe is stress door de natuur bedoeld om ons te beschermen. Wanneer er acute stress optreedt, reageert ons lichaam met wat wel bekend is als de “fright-fight-flight”-reactie (angst-vecht-vlucht). Wanneer we bijvoorbeeld geconfronteerd worden met een levensbedreigend gevaar, dan reageert ons lichaam onmiddellijk en probeert zich te verdedigen door de hartfrequentie op te voeren. Ook gaat de bloeddruk omhoog en de bloedvaten in de spieren gaan openstaan zodat alles in gereedheid is om te vechten of te vluchten. En tevens worden bepaalde hormonen aan het bloed afgegeven, waardoor het bloed eerder gaat stollen zodat het bloedverlies bij een eventuele verwonding wordt beperkt.
Het wordt echter een heel ander verhaal wanneer de stress chronisch wordt, met als gevolg dat de bloeddruk hoog blijft en we sneller bloedklonters krijgen. Ook onze psyche gaat de gevolgen ondervinden van de chronische angst, met een toenemende neiging tot angstaanvallen en depressie. Het is bovendien duidelijk geworden dat ons immuunsysteem door chronische stress minder gaat functioneren. Zo bleek in een experiment met muizen dat wanneer zij meer stress ondervinden, daardoor de werkzaamheid van hun immuunstelsel daalt en zij daardoor meer kanker krijgen. Een op zich zeer belangrijke bevinding dat stress het immuunstelsel nadelig kan beïnvloeden en daarmee naast het risico op kanker ook onze gevoeligheid voor bijvoorbeeld Covid-19 kan doen toenemen!
Stress en vitamine D
Het Amerikaans-Noorse onderzoeksteam voerde een dubbelblinde, placebogecontroleerde studie uit onder 86 gedetineerden in een Amerikaanse gevangenis, die werden gevraagd om vrijwillig aan dit onderzoek mee te werken. 78 Van de deelnemers voltooiden het onderzoek. De helft kreeg dagelijks een D-Pearls-capsule met 40 microgram (1.600 IU) vitamine D, terwijl de andere helft een placebo kreeg.
Voor de aanvang van het onderzoek in november/december 2018 waren de vitamine D-spiegels in het bloed van deelnemers in beide groepen iets onder het doorgaans aanbevolen minimumniveau van 75 nmol/L (30 ng/ml): Het gemiddelde aanvangsniveau in de gesupplementeerde groep was namelijk 63 nmol/L en in de placebogroep 59 nmol/l.
De supplementen en placebopillen werden gegeven gedurende 4,5 maand, van januari 2019 tot mei 2019. Dit is de tijd van het jaar waarin de vitamine D-spiegels doorgaans dalen vanwege gebrek aan zonneschijn, tenzij een supplement wordt genomen. Toen de lente aanbrak, waren zoals verwacht de vitamine D-bloedspiegels in de placebogroep gedaald tot gemiddeld 47 nmol/L, terwijl de spiegels in de actieve groep daarentegen waren gestegen tot 76 nmol/l en voldeden daarmee aan de officiële aanbevelingen voor de minimum bloedspiegels.
Te weinig vitamine D vermindert het vermogen tot omgaan met stress
Voor en na de interventie onderwierpen de wetenschappers de deelnemers aan verschillende tests om te zien hoe de cognitieve vaardigheden, fysieke stresssymptomen, zelf ervaren emoties en slaapkwaliteit door stress werden beïnvloed. De vrijwilligers werden bij het begin en aan het einde van het onderzoek blootgesteld aan stressvolle situaties. Zo werden ze bijvoorbeeld gevraagd om uitdagende cognitieve opdrachten uit te voeren terwijl ze een koptelefoon droegen waarmee ze werden afgeleid door vervelende geluiden.
De wetenschappers merkten daarbij op dat er bij de deelnemers in beide groepen voorafgaand aan de toediening van vitamine D of placebo gelijke reacties optraden door de stressvolle situaties. Na de periode van 4,5 maand bleek er tussen de 2 groepen wel verschil. De participanten die de supplementen met vitamine D hadden genomen reageerden aan het eind van de studie in mei hetzelfde als aan het begin van het onderzoek. Daarentegen bleek dat het voor de deelnemers in de placebogroep uitdagender was geworden om met de toegediende stress om te gaan. Ook bleek bij hen dat het herstel na het toedienen van de stress langzamer verliep.
Suppletie met vitamine D gedurende de wintermaanden behoudt het vermogen om met stress om te gaan
Dagelijkse suppletie met D-Pearls of een vergelijkbaar hoogwaardig vitamine D-supplement lijkt het lichaam te helpen om de aanbevolen vitamine D-spiegels in het bloed te handhaven en tegelijkertijd het vermogen te behouden om daarmee met de geestelijke en lichamelijke gevolgen van stress om te kunnen gaan. Hierdoor lijkt het aannemelijk dat door dit fenomeen vitamine D ook de bekende negatieve invloeden kan tegengaan van stress op ons hart- en vaatstelsel en afweersysteem. Ook is dit een mogelijke verklaring voor de bevindingen dat voldoende hoge vitamine D bloedspiegels de risico’s kunnen verkleinen op onder meer hart- en vaatziekten, kanker en ook ernstige complicaties kunnen voorkomen ten gevolge van een infectie met het Covid-19 virus.
Bronnen
Hansen A. et al. Vitamin D Supplementation during Winter: Effects on Stress Resilience in a Randomized Control Trial. Nutrients 2020. E-pub ahead of print [A-11262].
Giovannucci E. et al. 25-hydroxyvitamin D and risk of myocardial infarction in men: A prospective study. Arch Int Med. 2008; 168(11): 1174-1180.
McDonnell S. et al. Breast cancer risk markedly lower with serum 25-hydroxyvitamin D concentrations ≥60 vs <20 ng/ml (150 vs 50 nmol/L): Pooled analysis of two randomized trials and a prospective cohort. PLoS One. 2018; 13(6): e0199265.
Barrios J. et al. Effect of calcifediol treatment and best available therapy versus best available therapy on intensive care unit admission and mortality among patients hospitalized for COVID-19: A pilot randomized clinical study. The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology. 2020; 203:105751